वसन्ततिलका
लक्षणम्-ज्ञेया वसन्ततिलका तभजा जगौ गः।
यस्य चतुर्षु चरणेषु तभजाः तगणः भगणः जगणश्च जगौ जगणश्च गुरुश्च ततो गः गुरुवर्णो भवति, तत् 'वसन्ततिलका' 'वसन्ततिलकं' वा नाम वृत्तं मन्यते।
तगणः - ताराज [ऽऽ।]
भगणः - भानस [ऽ।।]
जगणः - जभान [।ऽ।]
जगणः - जभान [।ऽ।]
गौ - गुरुः [ऽ]
गः - गुरुः [ऽ]
{३+३+३+३+१+१ = (१४)चतुर्दशाक्षरात्मकं वृत्तम्।}
उदाहरणम् -
ऽ ऽ । ऽ । । । ऽ । । ऽ । ऽ ऽ
चित्रे नि वेश्य प रिकल्पि तसत्त्व योगा
ऽ ऽ । ऽ । । । ऽ । । ऽ । ऽ ऽ
रूपोच्च येन म नसा वि धिना कृ ता नु ।
ऽ ऽ । ऽ । । । ऽ । । ऽ । ऽ ऽ
स्त्रीरत्न सृष्टिर परा प्र तिभाति सा मे
ऽ ऽ । ऽ । । । ऽ । । ऽ । ऽ ऽ
धातुर्वि भुत्वम नुचिन्त्य वपुश्च तस्याः।।
-अभिज्ञानशाकुन्तलम्-महाकविकालिदासः